Είμαι πια πεπεισμένος πως ο Ελύτης είναι ο πιο ερωτικός Έλληνας ποιητής. Ερωτικός συνολικά, συναισθηματικά, σαρκικά, ηδονικά, με όλους τους τρόπους που μπορούν δυο άνθρωποι να ερωτευτούν. Αν και δεν είναι κοντά στην ιδιοσυγκρασία μου, καθότι καβαφικός στο έπακρον, σήμερα, ένεκα του ότι το καλοκαίρι πλησιάζει σιγά-σιγά στο τέλος του, θυμήθηκα το "Με την πρώτη σταγόνα της βροχής" από το "Μεγάλο Ερωτικό", σε μουσική του αξεπέραστου Μάνου Χατζιδάκι.
Το καλεντάρι επιμένει από τα μεσάνυχτα να μου υπενθυμίζει πως έχεις γενέθλια σήμερα. Σαμπώς το ξέχασα ποτέ. Το κακό με την καλή μνήμη είναι ότι θυμάται κι αυτά που πρέπει να ξεχαστούν. Χρόνια σου πολλά.
Πέμπτη 25 Αυγούστου 2011
Σάββατο 16 Ιουλίου 2011
Μαντινάδες XVII - 'π' όπου περάσεις και διαβείς
'π' όπου περάσεις και διαβείς
γλυκολαλούν τ' αηδόνια
και γίνουνται ολάνθιστοι
οι κάμποι και τ' αλώνια
'π' όπου περάσεις και διαβείς
η άνοιξη κλουθά σου
και λουλουδίζουν τα βουνά
στο κάθε πέρασμά σου
'π' όπου περάσεις και διαβείς
ανθίζουν τα λουλούδια
και κελαηδούνε τα πουλιά
σαν να 'ταν αγγελούδια
--
Εν είδει επετειακής ανάρτησης μαντινάδων, μιας και η έμπνευση είναι μια εικόνα που έρχεται από πολύ παλιά. Εκείνη να διαβαίνει και πίσω της η πλάση ολόκληρη ν' ανασταίνεται, όπως ο ερχομός της άνοιξης.
γλυκολαλούν τ' αηδόνια
και γίνουνται ολάνθιστοι
οι κάμποι και τ' αλώνια
'π' όπου περάσεις και διαβείς
η άνοιξη κλουθά σου
και λουλουδίζουν τα βουνά
στο κάθε πέρασμά σου
'π' όπου περάσεις και διαβείς
ανθίζουν τα λουλούδια
και κελαηδούνε τα πουλιά
σαν να 'ταν αγγελούδια
--
Εν είδει επετειακής ανάρτησης μαντινάδων, μιας και η έμπνευση είναι μια εικόνα που έρχεται από πολύ παλιά. Εκείνη να διαβαίνει και πίσω της η πλάση ολόκληρη ν' ανασταίνεται, όπως ο ερχομός της άνοιξης.
Δευτέρα 11 Ιουλίου 2011
Σάββατο 4 Ιουνίου 2011
Antonio Machado: Proverbios y cantares XXIX
Caminante, son tus huellas
el camino, y nada más;
caminante, no hay camino,
se hace camino al andar.
Al andar se hace camino,
y al volver la vista atrás
se ve la senda que nunca
se ha de volver a pisar.
Caminante, no hay camino,
sino estelas en la mar.
Wanderer, your footsteps are
the road, and nothing more;
wanderer, there is no road,
the road is made by walking.
By walking one makes the road,
and upon glancing behind
one sees the path
that never will be trod again.
Wanderer, there is no road,
only wakes upon the sea.
el camino, y nada más;
caminante, no hay camino,
se hace camino al andar.
Al andar se hace camino,
y al volver la vista atrás
se ve la senda que nunca
se ha de volver a pisar.
Caminante, no hay camino,
sino estelas en la mar.
Wanderer, your footsteps are
the road, and nothing more;
wanderer, there is no road,
the road is made by walking.
By walking one makes the road,
and upon glancing behind
one sees the path
that never will be trod again.
Wanderer, there is no road,
only wakes upon the sea.
Δευτέρα 30 Μαΐου 2011
Λειβαδίτης Tάσος: Aιώνας εμπορίου
H προσφορά κι η ζήτηση ρυθμίζουνε την κοινωνία
έλεγε ο μεγάλος αδερφός μου Mαρξ. Ένα μικρό, ανήθικο
εμπόριο
κάθε χειρονομία, κάθε λέξη, κι η πιο κρυφή σου σκέψη ακόμα,
μεγάλα λόγια στις γωνιές των δρόμων, οι ρήτορες σαν τους
λαχειοπώλες
διαφημίζοντας όνειρα για μελλοντικές κληρώσεις
τα αισθήματα στο Xρηματιστήριο, στα λογιστικά βιβλία
δούναι και λαβείν, πίστωση, χρέωση,
ισολογισμοί, εκπρόθεσμες συναλλαγματικές, μετοχές,
χρεώγραφα
κι ας κλαίει αυτή η γυναίκα στο δρόμο, τί σημασία έχει;
«ζούμε σε μια μεγάλη εποχή», οι παπαγάλοι δεν κάνουν
ποτέ απεργία
μικροί, ανάπηροι μισθοί αγορασμένοι με νεκρές
περηφάνειες
γνώση αβέβαιη, πληρωμένη μ' όλη τη βέβαιη νειότη σου,
βρέχει νομίσματα, οι άνθρωποι τρέχουν σαν τρελλοί να τα
μαζέψουν
νομίσματα όλων των εποχών, ελληνικά, ρωμαϊκά, της Bαβυλώνας,
δολλάρια ασημένια
η βροχή είναι πυκνή, ανελέητη, πολλοί σκοτώνονται
πλανόδιοι έμποροι αγοράζουνε τα πτώματα ― θα χρειαστούν
μεθαύριο
σαν ανεξόφλητες αποδείξεις της «μεγάλης μας εποχής»,
κι αυτούς τους λίγους στίχους χρειάστηκε ένα ολόκληρο
θησαυροφυλάκιο πόνου, για να τους αποσπάσω
απ' τη φιλάργυρη αιωνιότητα, σαν τοκογλύφοι οι μέρες μας
μάς κλέβουν τη ζωή, τί ζέστη, θε μου, κι όμως βρέχει,
τί καιρός, μα δε θα μου τη σκάσετε εμένα, κύριοι,
είμαι ιδιοφυία στο είδος σας, πίστωση, χρέωση,
ο Pοκφέλλερ άρχισε
πουλώντας καρφίτσες. Θα χτίσω, λοιπόν, κι εγώ ένα μεγάλο
προστατευτικό σπίτι
με τις πέτρες που μου ρίξατε
σ' όλη τη ζωή μου.
έλεγε ο μεγάλος αδερφός μου Mαρξ. Ένα μικρό, ανήθικο
εμπόριο
κάθε χειρονομία, κάθε λέξη, κι η πιο κρυφή σου σκέψη ακόμα,
μεγάλα λόγια στις γωνιές των δρόμων, οι ρήτορες σαν τους
λαχειοπώλες
διαφημίζοντας όνειρα για μελλοντικές κληρώσεις
τα αισθήματα στο Xρηματιστήριο, στα λογιστικά βιβλία
δούναι και λαβείν, πίστωση, χρέωση,
ισολογισμοί, εκπρόθεσμες συναλλαγματικές, μετοχές,
χρεώγραφα
κι ας κλαίει αυτή η γυναίκα στο δρόμο, τί σημασία έχει;
«ζούμε σε μια μεγάλη εποχή», οι παπαγάλοι δεν κάνουν
ποτέ απεργία
μικροί, ανάπηροι μισθοί αγορασμένοι με νεκρές
περηφάνειες
γνώση αβέβαιη, πληρωμένη μ' όλη τη βέβαιη νειότη σου,
βρέχει νομίσματα, οι άνθρωποι τρέχουν σαν τρελλοί να τα
μαζέψουν
νομίσματα όλων των εποχών, ελληνικά, ρωμαϊκά, της Bαβυλώνας,
δολλάρια ασημένια
η βροχή είναι πυκνή, ανελέητη, πολλοί σκοτώνονται
πλανόδιοι έμποροι αγοράζουνε τα πτώματα ― θα χρειαστούν
μεθαύριο
σαν ανεξόφλητες αποδείξεις της «μεγάλης μας εποχής»,
κι αυτούς τους λίγους στίχους χρειάστηκε ένα ολόκληρο
θησαυροφυλάκιο πόνου, για να τους αποσπάσω
απ' τη φιλάργυρη αιωνιότητα, σαν τοκογλύφοι οι μέρες μας
μάς κλέβουν τη ζωή, τί ζέστη, θε μου, κι όμως βρέχει,
τί καιρός, μα δε θα μου τη σκάσετε εμένα, κύριοι,
είμαι ιδιοφυία στο είδος σας, πίστωση, χρέωση,
ο Pοκφέλλερ άρχισε
πουλώντας καρφίτσες. Θα χτίσω, λοιπόν, κι εγώ ένα μεγάλο
προστατευτικό σπίτι
με τις πέτρες που μου ρίξατε
σ' όλη τη ζωή μου.
Σάββατο 30 Απριλίου 2011
Τα βαθυστόχαστα
Ζουν σ' ένα σπίτι ένας πατέρας με το γιο του.
Κι έχουν για κατοικίδιο ένα περιστέρι.
Βγαλε συμπέρασμα!
Χρόνια πολλά!
Κι έχουν για κατοικίδιο ένα περιστέρι.
Βγαλε συμπέρασμα!
Χρόνια πολλά!
Κυριακή 3 Απριλίου 2011
Στο μεγάλο μας τσίρκο
"Μεγάλα νέα φέρνω από κει πάνω..."
Ο Ιάκωβος Καμπανέλλης εγκατέλειψε άπαξ το μάταιο ετούτο κόσμο την περασμένη εβδομάδα και κηδεύτηκε εχτές στο Β' Νεκροταφείο Αθηνών. Εκτός από θεατρικός συγγραφέας και δημοσιογράφος, ο Καμπανέλλης ήταν και εκλεγμένος ακαδημαϊκός από το 1999, στην Έδρα της Θεατρικής Δραματουργίας της Τάξης των Γραμμάτων και των Καλών Τεχνών. Παρόλα αυτά, η κηδεία του πραγματοποιήθηκε ιδία δαπάνη από το ταπεινό Β' και ο θάνατός του πέρασε κάπως στα ψιλά, όταν δύο μήνες πριν ο Μ. Έβερτ κηδεύτηκε δημοσία δαπάνη.
Ο Καμπανέλλης ήταν ένας άνθρωπος σαν όλους τους άλλους, άνθρωπος του μόχθου, αγωνιστής, χωρίς πολλές πολλές φανφάρες. Απ' αυτούς που κάνανε τον καθημερινό τους αγώνα ήσυχα, χωρίς να το διατυμπανίζουν, προσπαθώντας να αλλάξουν τον κόσμο που ζουν, διορθώνοντας σιγά-σιγά το μικρόκοσμό τους, καυτηριάζοντας τα κακώς κείμενα μέσα από τη δουλειά τους, κάνοντας μια σιωπηλή καθημερινή επανάσταση. Γι' αυτούς τους λόγους και ο θάνατός του πέρασε στα ψιλά. Γιατί ήταν πραγματικός, ουσιαστικός επαναστάτης χωρίς ταυτόχρονα να το προβάλει.
Όσον αφορά το γράφοντα, από το έργο του Καμπανέλλη ξεχωρίζω τη στιγμή που εκείνος επέλεξε να ανταποκριθεί στο μεγάλο χρέος της δημοκρατίας. Είναι "Το μεγάλο μας τσίρκο". Ιούνης 1973, η χούντα των συνταγματαρχών είναι ακόμα κραταιά. Ούτε εισβολή στην Κύπρο, ούτε Πολυτεχνείο ακόμα. Αντιφρονούντες ψαρεύουν αστακούς στη Μακρόνησο (κατά δήλωση του Παττακού) και άλλοι βασανίζονται στις εγκαταστάσεις της ΕΣΑ, εκεί δίπλα στην Αμερικανική πρεσβεία, πίσω από το Μέγαρο Μουσικής, πίσω από πολλά δέντρα, μπας και ξεχάσεις επιτέλους που βρίσκονται. Και μέσα σ' αυτές τις φωτεινές μέρες, ο Καμπανέλλης θα βάλει την Καρέζη και τον Ψαρονίκο να τραγουδήσουν:
Μεγάλα νέα φέρνω από κει πάνω
περίμενε μια στάλα ν' ανασάνω
και να σκεφτώ αν πρέπει να γελάσω,
να κλάψω, να φωνάξω, ή να σωπάσω.
Οι βασιλιάδες φύγανε και πάνε
και στο λιμάνι τώρα, κάτω στο γιαλό,
οι σύμμαχοι τους στέλνουν στο καλό.
Καθώς τα μαγειρέψαν και τα φτιάξαν
από ξαρχής το λάκκο τους εσκάψαν
κι από κοντά οι μεγάλοι μας προστάτες,
αγάλι-αγάλι εγίναν νεκροθάφτες
και ποιος πληρώνει πάλι τα σπασμένα
και πώς να ξαναρχίσω πάλι απ' την αρχή
κι ας ήξερα τουλάχιστον γιατί.
Το ριζικό μου ακόμα τι μου γράφει
το μελετάνε τρεις μηχανορράφοι.
Θα μας το πουν γραφιάδες και παπάδες
με τούμπανα, παράτες και γιορτάδες.
Το σύνταγμα βαστούν χωροφυλάκοι
και στο παλάτι μέσα οι παλατιανοί
προσμένουν κάτι νέο να φανεί.
Στολίστηκαν οι ξένοι τραπεζίτες,
ξυρίστηκαν οι Έλληνες μεσίτες.
Εφτά ο τόκος πέντε το φτιασίδι,
σαράντα με το λάδι και το ξύδι
κι αυτός που πίστευε και καρτερούσε,
βουβός φαρμακωμένος στέκει και θωρεί
τη λευτεριά που βγαίνει στο σφυρί.
Λαέ μη σφίξεις άλλο το ζωνάρι,
μην έχεις πια την πείνα για καμάρι.
Οι αγώνες πούχεις κάνει δεν φελάνε
το αίμα το χυμένο αν δεν ξοφλάνε.
Λαέ μη σφίξεις άλλο το ζωνάρι,
η πείνα το καμάρι είναι του κιοτή,
του σκλάβου που του μέλλει να θαφτεί.
Αλλά δυστυχώς είναι πολύ επίκαιρο, λες και γράφτηκε χτες για να περιγράψει το σήμερα. Κι έτσι δε νομίζω να το άκουσες πουθενά αυτές τις μέρες, ούτε στην τηλεόραση, ούτε στο ραδιόφωνο...
"Καλήτερα, καλήτερα
διασκορπισμένοι οι Έλληνες
'να τρέχωσι τον κόσμον,
με εξαπλωμένην χείρα
ψωμοζητούντες·
Παρά προστάτας 'νάχωμεν."
Ωδαί, Α. Κάλβου
Ο Ιάκωβος Καμπανέλλης εγκατέλειψε άπαξ το μάταιο ετούτο κόσμο την περασμένη εβδομάδα και κηδεύτηκε εχτές στο Β' Νεκροταφείο Αθηνών. Εκτός από θεατρικός συγγραφέας και δημοσιογράφος, ο Καμπανέλλης ήταν και εκλεγμένος ακαδημαϊκός από το 1999, στην Έδρα της Θεατρικής Δραματουργίας της Τάξης των Γραμμάτων και των Καλών Τεχνών. Παρόλα αυτά, η κηδεία του πραγματοποιήθηκε ιδία δαπάνη από το ταπεινό Β' και ο θάνατός του πέρασε κάπως στα ψιλά, όταν δύο μήνες πριν ο Μ. Έβερτ κηδεύτηκε δημοσία δαπάνη.
Ο Καμπανέλλης ήταν ένας άνθρωπος σαν όλους τους άλλους, άνθρωπος του μόχθου, αγωνιστής, χωρίς πολλές πολλές φανφάρες. Απ' αυτούς που κάνανε τον καθημερινό τους αγώνα ήσυχα, χωρίς να το διατυμπανίζουν, προσπαθώντας να αλλάξουν τον κόσμο που ζουν, διορθώνοντας σιγά-σιγά το μικρόκοσμό τους, καυτηριάζοντας τα κακώς κείμενα μέσα από τη δουλειά τους, κάνοντας μια σιωπηλή καθημερινή επανάσταση. Γι' αυτούς τους λόγους και ο θάνατός του πέρασε στα ψιλά. Γιατί ήταν πραγματικός, ουσιαστικός επαναστάτης χωρίς ταυτόχρονα να το προβάλει.
Όσον αφορά το γράφοντα, από το έργο του Καμπανέλλη ξεχωρίζω τη στιγμή που εκείνος επέλεξε να ανταποκριθεί στο μεγάλο χρέος της δημοκρατίας. Είναι "Το μεγάλο μας τσίρκο". Ιούνης 1973, η χούντα των συνταγματαρχών είναι ακόμα κραταιά. Ούτε εισβολή στην Κύπρο, ούτε Πολυτεχνείο ακόμα. Αντιφρονούντες ψαρεύουν αστακούς στη Μακρόνησο (κατά δήλωση του Παττακού) και άλλοι βασανίζονται στις εγκαταστάσεις της ΕΣΑ, εκεί δίπλα στην Αμερικανική πρεσβεία, πίσω από το Μέγαρο Μουσικής, πίσω από πολλά δέντρα, μπας και ξεχάσεις επιτέλους που βρίσκονται. Και μέσα σ' αυτές τις φωτεινές μέρες, ο Καμπανέλλης θα βάλει την Καρέζη και τον Ψαρονίκο να τραγουδήσουν:
Μεγάλα νέα φέρνω από κει πάνω
περίμενε μια στάλα ν' ανασάνω
και να σκεφτώ αν πρέπει να γελάσω,
να κλάψω, να φωνάξω, ή να σωπάσω.
Οι βασιλιάδες φύγανε και πάνε
και στο λιμάνι τώρα, κάτω στο γιαλό,
οι σύμμαχοι τους στέλνουν στο καλό.
Καθώς τα μαγειρέψαν και τα φτιάξαν
από ξαρχής το λάκκο τους εσκάψαν
κι από κοντά οι μεγάλοι μας προστάτες,
αγάλι-αγάλι εγίναν νεκροθάφτες
και ποιος πληρώνει πάλι τα σπασμένα
και πώς να ξαναρχίσω πάλι απ' την αρχή
κι ας ήξερα τουλάχιστον γιατί.
Το ριζικό μου ακόμα τι μου γράφει
το μελετάνε τρεις μηχανορράφοι.
Θα μας το πουν γραφιάδες και παπάδες
με τούμπανα, παράτες και γιορτάδες.
Το σύνταγμα βαστούν χωροφυλάκοι
και στο παλάτι μέσα οι παλατιανοί
προσμένουν κάτι νέο να φανεί.
Στολίστηκαν οι ξένοι τραπεζίτες,
ξυρίστηκαν οι Έλληνες μεσίτες.
Εφτά ο τόκος πέντε το φτιασίδι,
σαράντα με το λάδι και το ξύδι
κι αυτός που πίστευε και καρτερούσε,
βουβός φαρμακωμένος στέκει και θωρεί
τη λευτεριά που βγαίνει στο σφυρί.
Λαέ μη σφίξεις άλλο το ζωνάρι,
μην έχεις πια την πείνα για καμάρι.
Οι αγώνες πούχεις κάνει δεν φελάνε
το αίμα το χυμένο αν δεν ξοφλάνε.
Λαέ μη σφίξεις άλλο το ζωνάρι,
η πείνα το καμάρι είναι του κιοτή,
του σκλάβου που του μέλλει να θαφτεί.
Αλλά δυστυχώς είναι πολύ επίκαιρο, λες και γράφτηκε χτες για να περιγράψει το σήμερα. Κι έτσι δε νομίζω να το άκουσες πουθενά αυτές τις μέρες, ούτε στην τηλεόραση, ούτε στο ραδιόφωνο...
"Καλήτερα, καλήτερα
διασκορπισμένοι οι Έλληνες
'να τρέχωσι τον κόσμον,
με εξαπλωμένην χείρα
ψωμοζητούντες·
Παρά προστάτας 'νάχωμεν."
Ωδαί, Α. Κάλβου
Δευτέρα 21 Μαρτίου 2011
Τρίτη 15 Μαρτίου 2011
Η συνείδηση του θνήσκειν
Ανακαλώ για μια ακόμα φορά το προοίμιο της "Ασκητικής":
"Ερχόμαστε από μια σκοτεινή άβυσσο. Καταλήγουμε σε μια σκοτεινή άβυσσο. Το μεταξύ φωτεινό διάστημα το λέμε Ζωή.
Ευτύς ως γεννηθούμε, αρχίζει κι η επιστροφή. Ταυτόχρονα με το ξεκίνημα κι ο γυρισμός. Κάθε στιγμή πεθαίνουμε. Γι' αυτό πολλοί διαλάλησαν: Σκοπός της ζωής είναι ο θάνατος.
Μα κι ευτύς ως γεννηθούμε, αρχίζει κι η προσπάθεια να δημιουργήσουμε, να συνθέσουμε, να κάμουμε την ύλη ζωή. Κάθε στιγμή γεννιούμαστε. Γι' αυτό πολλοί διαλάλησαν: Σκοπός της εφήμερης ζωής είναι η αθανασία."
και αναρωτιέμαι κι εγώ με τη σειρά μου, ένας ακόμα στοχασμός στο ίδιο θεμελιώδες ζήτημα, γιατί ο άνθρωπος επιλέγει να ζήσει; Γιατί από τις δύο εκδοχές του Καζαντζάκη για το Σκοπό της ζωής ο άνθρωπος επιλέγει, αρχικά ασυνείδητα μα κατόπιν συνειδητά, τη δεύτερη; Αν θεωρήσουμε ως θετικά τις χαρές της ζωής και ως αρνητικά τις πίκρες της, τότε το πέρασμά μας από το φως είναι μια συνεχή εναλλαγή προσήμου, από τα θετικά στα αρνητικά, από τις πίκρες στις χαρές. Κι αν ο θάνατος, η ανυπαρξία, είναι το μηδέν, το τίποτα, γιατί να επιλέξεις να υπάρξεις μέσα στην εναλλαγή του συν-πλην αντί του να μην υπάρχεις μέσα τη βεβαιότητα του μηδενός;
Μόνο ο άνθρωπος έχει συνείδηση του θανάτου του γι' αυτό και είναι το μόνο ον που δημιουργεί, συνθέτει, κάνει την ύλη ζωή. Είναι το μόνο ον που το πέρασμά του από τη ζωή δεν αποσκοπεί μόνο στη δημιουργία απογόνου για τη διαιώνιση του είδους. Είναι το μόνο ον που στοχάζεται και διερωτάται.
Ο Λιαντίνης μιλά για τη συνείδηση του θανάτου:
Το πλήρες βίντεο της ομιλίας αυτής υπάρχει εδώ.
"Ερχόμαστε από μια σκοτεινή άβυσσο. Καταλήγουμε σε μια σκοτεινή άβυσσο. Το μεταξύ φωτεινό διάστημα το λέμε Ζωή.
Ευτύς ως γεννηθούμε, αρχίζει κι η επιστροφή. Ταυτόχρονα με το ξεκίνημα κι ο γυρισμός. Κάθε στιγμή πεθαίνουμε. Γι' αυτό πολλοί διαλάλησαν: Σκοπός της ζωής είναι ο θάνατος.
Μα κι ευτύς ως γεννηθούμε, αρχίζει κι η προσπάθεια να δημιουργήσουμε, να συνθέσουμε, να κάμουμε την ύλη ζωή. Κάθε στιγμή γεννιούμαστε. Γι' αυτό πολλοί διαλάλησαν: Σκοπός της εφήμερης ζωής είναι η αθανασία."
και αναρωτιέμαι κι εγώ με τη σειρά μου, ένας ακόμα στοχασμός στο ίδιο θεμελιώδες ζήτημα, γιατί ο άνθρωπος επιλέγει να ζήσει; Γιατί από τις δύο εκδοχές του Καζαντζάκη για το Σκοπό της ζωής ο άνθρωπος επιλέγει, αρχικά ασυνείδητα μα κατόπιν συνειδητά, τη δεύτερη; Αν θεωρήσουμε ως θετικά τις χαρές της ζωής και ως αρνητικά τις πίκρες της, τότε το πέρασμά μας από το φως είναι μια συνεχή εναλλαγή προσήμου, από τα θετικά στα αρνητικά, από τις πίκρες στις χαρές. Κι αν ο θάνατος, η ανυπαρξία, είναι το μηδέν, το τίποτα, γιατί να επιλέξεις να υπάρξεις μέσα στην εναλλαγή του συν-πλην αντί του να μην υπάρχεις μέσα τη βεβαιότητα του μηδενός;
Μόνο ο άνθρωπος έχει συνείδηση του θανάτου του γι' αυτό και είναι το μόνο ον που δημιουργεί, συνθέτει, κάνει την ύλη ζωή. Είναι το μόνο ον που το πέρασμά του από τη ζωή δεν αποσκοπεί μόνο στη δημιουργία απογόνου για τη διαιώνιση του είδους. Είναι το μόνο ον που στοχάζεται και διερωτάται.
Ο Λιαντίνης μιλά για τη συνείδηση του θανάτου:
Το πλήρες βίντεο της ομιλίας αυτής υπάρχει εδώ.
Σάββατο 19 Φεβρουαρίου 2011
Τρίτη 15 Φεβρουαρίου 2011
Ευτυχία Παπαγιαννοπούλου
Μακράν η καλύτερη παράσταση της φετινής θεατρικής σεζόν, της δικής μου τουλάχιστον! Άψογη παράσταση από όλες τις πλευρές. Υποκριτικά, η Μεντή τα τελευταία χρόνια είναι στο απόγειό της. Όπως και πέρσι, στο "Τρίτο Στεφάνι" του Ταχτσή στο Εθνικό, έτσι και φέτος, είναι καταπληκτική. Σκηνοθετικά, ο Ζούλιας έκανε εξαιρετική δουλειά. Ένας ηθοποιός σε ένα λιτό σκηνικό, με περιορισμένες εναλλαγές, καταφέρνει να κρατήσει και να μην κουράσει το θεατή σε όλη τη διάρκεια της παράστασης. Η μουσική δε είναι η καρδιά, ο πυρήνας γύρω από τον οποίο ξετυλίγεται η πλοκή του έργου, η ζωή της Ευτυχίας Παπαγιαννοπούλου. Οι εκπληκτικοί στίχοι που έγραψε και όλοι έχουμε τραγουδήσει κάποια στιγμή. Το σενάριο, η ζωή μιας γυναίκας που έζησε πολύ. Όπως λέει και στο τέλος παράστασης , "έζησε ως το τέλος τη ζωή της ακριβώς όπως εκείνη ήθελε". Χαρά και λύπη στην αναλογία που υπάρχουν στη ζωή όλων. "Μικρές χαρές, μεγάλες λύπες. Άνθρωποι μικροί, μεγάλοι άνθρωποι..."
Μια φράση που κρατώ από την παράσταση, μια φράση ελπίδας, σωσίβιο όταν βουλιάζει το καράβι της σκέψης:
"Αγάντα, Ευτυχία! Του πούστη! Κι αυτό δε θα περάσει;;;"
Δευτέρα 14 Φεβρουαρίου 2011
Αντωνυμίες
Κι έπειτα, σε παίρνει το παράπονο.
"Εγώ εκεί. Αυτή, αυτοί, αυτί;"
Δεν ακούς τίποτα. Δε σ' ακούει κανείς.
Φωνή, άνθρωπος, πουθενά.
Κι εσύ εκεί.
"Εγώ εκεί. Αυτή, αυτοί, αυτί;"
Δεν ακούς τίποτα. Δε σ' ακούει κανείς.
Φωνή, άνθρωπος, πουθενά.
Κι εσύ εκεί.
Παρασκευή 4 Φεβρουαρίου 2011
Ο μάγκας
Του Γιώργου Μαυρωτά (04/02/2011). Αναδημοσίευση από το protagon:
Οι Έλληνες χωριζόμαστε σε δύο κατηγορίες. Στους μάγκες και στα κορόιδα. Όσο υπάρχουν οι μάγκες τότε όλοι οι υπόλοιποι θα είναι τα κορόιδα. Δεν μπορεί, θα σας έχει τύχει και σας. Εκεί που περιμένετε να στρίψετε σε ένα φανάρι, έρχεται τύπος από την διπλανή λωρίδα και μπαίνει μπροστά. Το κορόιδο περιμένει στη σειρά του. Εκεί που είσαστε κολλημένοι στην κίνηση έρχεται τύπος από την λωρίδα επιτάχυνσης ή τη ΛΕΑ και περνάει μπροστά. Το κορόιδο πάει σημειωτόν στη λωρίδα του. Εκεί που περιμένετε στην εφορία έρχεται τύπος και πιάνει την κουβέντα σε κάποιον γνωστό του και σιγά- σιγά χώνεται στην ουρά κάνοντας τον «Γερμανό» (αν και δεν νομίζω κανένας Γερμανός να το επιχειρούσε). Το κορόιδο περιμένει καρτερικά στην ουρά. Στις εξετάσεις ο μάγκας θα κάνει το σκονάκι του, θα προσπαθήσει να αντιγράψει ενώ το κορόιδο θα ξενυχτήσει διαβάζοντας.
Πρέπει να το παραδεχτούμε, κουβαλάμε μια έμφυτη μαγκιά, κουτοπονηριά και απειθαρχία στα γονίδιά μας. Πιθανόν κληρονομιά 400 χρόνων δύσκολης επιβίωσης στην τουρκοκρατία ή λόγω του ζηλευτού κλίματός μας ή ακόμα και του ένδοξου παρελθόντος μας. Νομίζουμε ότι όλοι μας χρωστάνε και σαν λαός και σαν άτομα. Δεν έχουμε πρόβλημα να καταπατήσουμε κάποιους νόμους και στη συνέχει να τα βάλουμε με το «κράτος που είναι μπουρδέλο και δεν λειτουργεί τίποτε σ’ αυτό». Σήμερα δεν γουστάρω να πληρώσω εισιτήριο στα ΜΜΜ αύριο όμως θα αναθεματίζω το κράτος που φαλήρισαν (ή και ιδιωτικοποιήθηκαν) οι συγκοινωνίες ή που δεν επεκτάθηκε το μετρό.
Φτάσαμε ως κοινωνία σε ένα σημείο που να θεωρεί κορόιδο όποιον κοπιάζει ή σέβεται τον συμπολίτη του. Δυστυχώς η μαγκιά, η ελάχιστη προσπάθεια και το «κόψιμο του δρόμου» επικροτείται και προβάλλεται. Μήπως το ρουσφέτι εκεί δεν έχει τις ρίζες του, στο πώς θα παρακάμψουμε τις διαδικασίες; Είμαστε απογοητευμένοι από τους πολιτικούς μας, αλλά εξακολουθούμε να ψηφίζουμε χρησιμοθηρικά τον μάγκα, τον καταφερτζή που θα μας κάνει (ή μας έχει ήδη κάνει) το ρουσφετάκι. Δεν χρειάζεται ιδιαίτερη σοφία για να δεχτούμε ότι η επίδειξη μαγκιάς είναι αντικοινωνική συμπεριφορά. Ωφελεί τον μάγκα βραχυπρόθεσμα αλλά ζημιώνει το σύνολο, άρα και τον ίδιο τον μάγκα, μακροπρόθεσμα. Θα μου πείτε αυτό είναι θέμα παιδείας κι εκεί έχουμε ένα θέμα ως χώρα. Όσο όμως η μάγκικη συμπεριφορά από εξαίρεση γίνεται κανόνας, τόσο τα πράγματα γίνονται και πιο ανησυχητικά.
Το ίδιο το κράτος όμως δεν φαίνεται να το παίρνει στα σοβαρά. Η απαγόρευση του καπνίσματος είναι μια χαρακτηριστική περίπτωση, όπου το κράτος μπροστά στις αντιδράσεις και τα «δεν γουστάρω» κιότεψε. Η φορολογική περαίωση είναι ένα άλλο παράδειγμα όπου ο μάγκας που δεν συνεισέφερε σύμφωνα με τις δυνατότητές του στον κοινό κορβανά, τελικά επιβραβεύεται για τη μαγκιά του, ενώ το κορόιδο θα ξαναπληρώσει για να κλείσει η τρύπα.
Ευθύνη ενός δημοκρατικού συστήματος είναι να μην αφήνει να ανθίζουν οι μάγκικες συμπεριφορές σε όλα τα επίπεδα, ξεκινώντας μάλιστα από πάνω προς τα κάτω. Δυστυχώς η οποιαδήποτε εξουσία είναι καλό λίπασμα για να ευδοκιμήσει η μαγκιά. Όσο περισσότεροι μάγκες όμως, τόσο περισσότερη ζούγκλα. Και οι μάγκες θα αυξάνονται όσο η μαγκιά είναι φτηνή, πόσο μάλλον αν είναι τσάμπα...
Οι Έλληνες χωριζόμαστε σε δύο κατηγορίες. Στους μάγκες και στα κορόιδα. Όσο υπάρχουν οι μάγκες τότε όλοι οι υπόλοιποι θα είναι τα κορόιδα. Δεν μπορεί, θα σας έχει τύχει και σας. Εκεί που περιμένετε να στρίψετε σε ένα φανάρι, έρχεται τύπος από την διπλανή λωρίδα και μπαίνει μπροστά. Το κορόιδο περιμένει στη σειρά του. Εκεί που είσαστε κολλημένοι στην κίνηση έρχεται τύπος από την λωρίδα επιτάχυνσης ή τη ΛΕΑ και περνάει μπροστά. Το κορόιδο πάει σημειωτόν στη λωρίδα του. Εκεί που περιμένετε στην εφορία έρχεται τύπος και πιάνει την κουβέντα σε κάποιον γνωστό του και σιγά- σιγά χώνεται στην ουρά κάνοντας τον «Γερμανό» (αν και δεν νομίζω κανένας Γερμανός να το επιχειρούσε). Το κορόιδο περιμένει καρτερικά στην ουρά. Στις εξετάσεις ο μάγκας θα κάνει το σκονάκι του, θα προσπαθήσει να αντιγράψει ενώ το κορόιδο θα ξενυχτήσει διαβάζοντας.
Πρέπει να το παραδεχτούμε, κουβαλάμε μια έμφυτη μαγκιά, κουτοπονηριά και απειθαρχία στα γονίδιά μας. Πιθανόν κληρονομιά 400 χρόνων δύσκολης επιβίωσης στην τουρκοκρατία ή λόγω του ζηλευτού κλίματός μας ή ακόμα και του ένδοξου παρελθόντος μας. Νομίζουμε ότι όλοι μας χρωστάνε και σαν λαός και σαν άτομα. Δεν έχουμε πρόβλημα να καταπατήσουμε κάποιους νόμους και στη συνέχει να τα βάλουμε με το «κράτος που είναι μπουρδέλο και δεν λειτουργεί τίποτε σ’ αυτό». Σήμερα δεν γουστάρω να πληρώσω εισιτήριο στα ΜΜΜ αύριο όμως θα αναθεματίζω το κράτος που φαλήρισαν (ή και ιδιωτικοποιήθηκαν) οι συγκοινωνίες ή που δεν επεκτάθηκε το μετρό.
Φτάσαμε ως κοινωνία σε ένα σημείο που να θεωρεί κορόιδο όποιον κοπιάζει ή σέβεται τον συμπολίτη του. Δυστυχώς η μαγκιά, η ελάχιστη προσπάθεια και το «κόψιμο του δρόμου» επικροτείται και προβάλλεται. Μήπως το ρουσφέτι εκεί δεν έχει τις ρίζες του, στο πώς θα παρακάμψουμε τις διαδικασίες; Είμαστε απογοητευμένοι από τους πολιτικούς μας, αλλά εξακολουθούμε να ψηφίζουμε χρησιμοθηρικά τον μάγκα, τον καταφερτζή που θα μας κάνει (ή μας έχει ήδη κάνει) το ρουσφετάκι. Δεν χρειάζεται ιδιαίτερη σοφία για να δεχτούμε ότι η επίδειξη μαγκιάς είναι αντικοινωνική συμπεριφορά. Ωφελεί τον μάγκα βραχυπρόθεσμα αλλά ζημιώνει το σύνολο, άρα και τον ίδιο τον μάγκα, μακροπρόθεσμα. Θα μου πείτε αυτό είναι θέμα παιδείας κι εκεί έχουμε ένα θέμα ως χώρα. Όσο όμως η μάγκικη συμπεριφορά από εξαίρεση γίνεται κανόνας, τόσο τα πράγματα γίνονται και πιο ανησυχητικά.
Το ίδιο το κράτος όμως δεν φαίνεται να το παίρνει στα σοβαρά. Η απαγόρευση του καπνίσματος είναι μια χαρακτηριστική περίπτωση, όπου το κράτος μπροστά στις αντιδράσεις και τα «δεν γουστάρω» κιότεψε. Η φορολογική περαίωση είναι ένα άλλο παράδειγμα όπου ο μάγκας που δεν συνεισέφερε σύμφωνα με τις δυνατότητές του στον κοινό κορβανά, τελικά επιβραβεύεται για τη μαγκιά του, ενώ το κορόιδο θα ξαναπληρώσει για να κλείσει η τρύπα.
Ευθύνη ενός δημοκρατικού συστήματος είναι να μην αφήνει να ανθίζουν οι μάγκικες συμπεριφορές σε όλα τα επίπεδα, ξεκινώντας μάλιστα από πάνω προς τα κάτω. Δυστυχώς η οποιαδήποτε εξουσία είναι καλό λίπασμα για να ευδοκιμήσει η μαγκιά. Όσο περισσότεροι μάγκες όμως, τόσο περισσότερη ζούγκλα. Και οι μάγκες θα αυξάνονται όσο η μαγκιά είναι φτηνή, πόσο μάλλον αν είναι τσάμπα...
Σάββατο 29 Ιανουαρίου 2011
Θάλασσα
"Ξέρω να κάνω πολλά πράγματα. Το κολύμπι δεν είναι ένα απ' αυτά!"
Αυτή είναι η μόνιμη δικαιολογία μου σε φίλους και γνωστούς με τους οποίους πηγαίνω για μπάνιο το καλοκαίρι. Μπάνιο γι' αυτούς δηλαδή, για μένα πλατσούρισμα!
"Μα καλά, νησιώτης άνθρωπος και δεν ξέρεις να κολυμπάς;;;"
Η μόνιμη ερώτηση, με περισσή απορία των συνδαιτυμόνων.
"Η Κρήτη είναι μεγάλο νησί και έχει και βουνά! Ε, εγώ είμαι από τους ορεσίβιους!"
Ο διάλογος είναι στάνταρ κάθε καλοκαίρι και ακολουθείται από πολύ γέλιο και περγέλιο για τις ανύπαρκτες κολυμβητικές μου ικανότητες.
Παρά το γεγονός όμως ότι δεν ξέρω κολύμπι, αισθάνομαι μια πολύ μεγάλη αγάπη για τη θάλασσα. Φαντάζομαι γιατί την έχω συνδυάσει με την ιδέα του ταξιδιού. Αλλά εκτός από αγάπη, αισθάνομαι και μεγάλο σεβασμό για τη θάλασσα. Ίσως γιατί την αντιμετωπίζω σαν έναν αξιόλογο εχθρό με τον οποίο πρέπει να αναμετρηθώ. Ίσως γιατί με χωρίζει τόσα χρόνια από την Κρήτη, ή, από μια άλλη οπτική γωνία, γιατί με ενώνει τόσα χρόνια με την Κρήτη.
Έτσι, η μυθιστοριογραφία της θάλασσας με βρίσκει πάντα πρόθυμο αναγνώστη. Διαβάζοντας αυτόν τον καιρό τη "Μεγάλη Χίμαιρα" του Καραγάτση, με πρωταγωνιστές μια οικογένεια Κάσιων πλοιοκτητών της Σύρας, ανακάλυψα εκ νέου τον Καββαδία μέσα από τις μελοποιήσεις του Μικρούτσικου στο "Σταυρό του Νότου" και στις "Γραμμές των Οριζόντων". Η εξαιρετική πένα του Καββαδία συνδυασμένη με το μουσικό ταλέντο του Μικρούτσικου, σ' ένα κράμα που ανέδειξε την ποίηση και έδωσε νόημα στη μουσική.
Ένα μικρό δείγμα δωρεάν, το οποίο δεν είχα εκτιμήσει στην προηγούμενη περίοδο ακρόασης:
Αυτή είναι η μόνιμη δικαιολογία μου σε φίλους και γνωστούς με τους οποίους πηγαίνω για μπάνιο το καλοκαίρι. Μπάνιο γι' αυτούς δηλαδή, για μένα πλατσούρισμα!
"Μα καλά, νησιώτης άνθρωπος και δεν ξέρεις να κολυμπάς;;;"
Η μόνιμη ερώτηση, με περισσή απορία των συνδαιτυμόνων.
"Η Κρήτη είναι μεγάλο νησί και έχει και βουνά! Ε, εγώ είμαι από τους ορεσίβιους!"
Ο διάλογος είναι στάνταρ κάθε καλοκαίρι και ακολουθείται από πολύ γέλιο και περγέλιο για τις ανύπαρκτες κολυμβητικές μου ικανότητες.
Παρά το γεγονός όμως ότι δεν ξέρω κολύμπι, αισθάνομαι μια πολύ μεγάλη αγάπη για τη θάλασσα. Φαντάζομαι γιατί την έχω συνδυάσει με την ιδέα του ταξιδιού. Αλλά εκτός από αγάπη, αισθάνομαι και μεγάλο σεβασμό για τη θάλασσα. Ίσως γιατί την αντιμετωπίζω σαν έναν αξιόλογο εχθρό με τον οποίο πρέπει να αναμετρηθώ. Ίσως γιατί με χωρίζει τόσα χρόνια από την Κρήτη, ή, από μια άλλη οπτική γωνία, γιατί με ενώνει τόσα χρόνια με την Κρήτη.
Έτσι, η μυθιστοριογραφία της θάλασσας με βρίσκει πάντα πρόθυμο αναγνώστη. Διαβάζοντας αυτόν τον καιρό τη "Μεγάλη Χίμαιρα" του Καραγάτση, με πρωταγωνιστές μια οικογένεια Κάσιων πλοιοκτητών της Σύρας, ανακάλυψα εκ νέου τον Καββαδία μέσα από τις μελοποιήσεις του Μικρούτσικου στο "Σταυρό του Νότου" και στις "Γραμμές των Οριζόντων". Η εξαιρετική πένα του Καββαδία συνδυασμένη με το μουσικό ταλέντο του Μικρούτσικου, σ' ένα κράμα που ανέδειξε την ποίηση και έδωσε νόημα στη μουσική.
Ένα μικρό δείγμα δωρεάν, το οποίο δεν είχα εκτιμήσει στην προηγούμενη περίοδο ακρόασης:
Τετάρτη 26 Ιανουαρίου 2011
Δευτέρα 24 Ιανουαρίου 2011
La peste
Περιγράφοντας την πόλη του Oran, όπου διαδραματίζεται η πανούκλα του Καμύ (La peste, Albert Camus), λέει ότι
"Le printemps s'annonce seulement par [...] les corbeilles de fleurs que de petits vendeurs ramènent des banlieues; c'est un printemps qu'on vend sur les marchés."
"Η άνοιξη γίνεται αντιληπτή μόνο από τα καλάθια με λουλούδια που φέρνουν οι πλανόδιοι από τα περίχωρα. Είναι μια άνοιξη που αγοράζουμε από τις αγορές."
Κάπως έτσι δεν αντιλαμβανόμαστε πλέον και τη ζωή μας; Ως αυτό που αγοράζουμε από τις αγορές;
Πωλούνται ζωές σε τιμή ευκαιρίας. Έλα κι εσύ να δοκιμάσεις ποια σου ταιριάζει, ποια σε βολεύει καλύτερα.
"Le printemps s'annonce seulement par [...] les corbeilles de fleurs que de petits vendeurs ramènent des banlieues; c'est un printemps qu'on vend sur les marchés."
"Η άνοιξη γίνεται αντιληπτή μόνο από τα καλάθια με λουλούδια που φέρνουν οι πλανόδιοι από τα περίχωρα. Είναι μια άνοιξη που αγοράζουμε από τις αγορές."
Κάπως έτσι δεν αντιλαμβανόμαστε πλέον και τη ζωή μας; Ως αυτό που αγοράζουμε από τις αγορές;
Πωλούνται ζωές σε τιμή ευκαιρίας. Έλα κι εσύ να δοκιμάσεις ποια σου ταιριάζει, ποια σε βολεύει καλύτερα.
Τετάρτη 19 Ιανουαρίου 2011
Η μια μεριά του φαραγγιού
Μου φέρανε πρόσφατα την αθιβολή σου.
Ένας από τους λίγους ανθρώπους που ξέρανε.
Δεν ξέρω, είπα. Δε μαθαίνω πια.
Ίσως να 'σαι εκεί.
Ίσως και να μην είσαι.
Τρίτη 11 Ιανουαρίου 2011
Μέσα μου ο αέρας που φυσά....
Ένα πολύ μεγάλο ευχαριστώ στη stardust, χάρις στην οποία υπέπεσε στην αντίληψη μου το εν λόγω άσμα, ελιξήριο ανάτασης στις δύσκολες μέρες της επανόδου στο κλεινόν άστυ.
Φιλιά πολλά, όμορφη :)
Εγγραφή σε:
Αναρτήσεις (Atom)